Ngô Quyền - vị tổ trung hưng của nước Việt, vua đứng đầu các vua

Ngô Quyền - vị tổ trung hưng của nước Việt, vua đứng đầu các vua
05.04.2020 2948
Ngô Quyền, vị vua có công dựng lại cơ đồ nước Việt, "đứng đầu các vua"

Ngày 18 tháng Giêng hàng năm, nhân dân xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội lại long trọng tổ chức lễ giỗ Đức Tiền Ngô Vương (Ngô Quyền), vị vua khởi đầu nền tự chủ của nước Việt.

(Tượng Ngô Quyền tại Khu Di tích lịch sử Bạch Đằng Giang, Thủy Nguyên, Hải Phòng. Ảnh: Ngô Tộc)

Từ khi An Dương Vương mất nước, nước ta rơi vào một nghìn năm Bắc thuộc. Trong suốt thời gian ấy, nước ta chỉ được độc lập vài năm ngắn ngủi thời Hai Bà Trưng, thời Tiền Lý. Phải đến khi Ngô Quyền nổi dậy, xưng vương, đất nước mới có được nền tự chủ lâu dài, trải lần lượt qua các thời Đinh, Lê, Lý, Trần. 

Võ công bất hủ, dựng nền độc lập

Ngô Quyền sinh năm 898, quê ở Đường Lâm, Sơn Tây, Hà Nội ngày nay, gia đình đời đời là quý tộc, cha là Ngô Mân vốn là châu mục của châu ấy.

Để ca ngợi Tiền Ngô Vương, Đại Việt sử ký đã dành cho ngài những lời miêu tả tốt đẹp nhất: "Vua sinh ra điềm ánh sáng khắp nhà, hình dạng khác thường, ở lưng có ba nốt ruồi, người xem tướng cho là lạ, bảo rằng có thể làm nên chúa một phương, nên mới đặt tên là Quyền. Khi lớn lên, vẻ người khôi ngô, mắt sáng như chớp, đi thong thả như cọp, có trí dũng, sức có thể cầm vạc giơ lên".

Khi Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ, Ngô Quyền làm Nha tướng cho Dương Đình Nghệ, được Dương Đình Nghệ gả con gái cho, rồi cho làm quyền quân Ái Châu (Thanh Hóa ngày nay).

Năm 937, tháng 3, nha tướng của Dương Đình Nghệ là Kiều Công Tiễn giết chủ tướng, năm sau, Ngô Quyền đem quân từ Ái Châu ra đánh Kiều Công Tiễn.

Kiều Công Tiễn sai sứ đem đồ quý sang cầu cứu vua Nam Hán là Lưu Cung. Vua Nam Hán muốn lấy nước ta, sai con trai là Vạn vương Lưu Hoằng Tháo đem quân sang giúp Kiều Công Tiễn.

Vua Hán hỏi ý kiến Sùng Văn hầu Tiêu Ích, Ích nói: "Ngô Quyền là người hiệt kiệt, chớ nên khinh suất. Đại quân đi phải nên cẩn thận, chắc chắn, dùng người hướng đạo rồi mới nên tiến". Vua Hán không nghe, sai Hoằng Tháo đem thủy quân theo đường sông Bạch Đằng tiến vào.

Những lời nói khích lệ tướng sĩ của Ngô Quyền vẫn còn vang vọng mãi trong sử sách nước ta: "Hoằng Tháo là một đứa trẻ dại, đem quân từ xa đến, quân lính mỏi mệt, lại nghe được tin Công Tiễn đã chết, không có người làm nội ứng, tất phá được".

Ngô Quyền cũng thể hiện nhãn quan chiến thuật xuất sắc khi phân tích: "Họ có lợi thế ở thuyền, nếu ta không phòng bị trước thì chuyện được thua chưa thể biết được". Do đó, ông sai người đóng cọc lớn ngầm ở bãi biển trước, vạt nhọn đầu mà bịt sắt, nhử thuyền địch theo nước triều tiến vào trong hàng cọc rồi ra tay chế ngự.

(Tranh minh họa một trận Bạch Đằng lịch sử)

Khi nước thủy triều lên, Ngô Quyền sai người đem thuyền nhẹ ra khiêu chiến, giả thua chạy để dụ địch đuổi theo. Hoằng Tháo quả nhiên tiến quân vào. Khi binh thuyền đã vào trong vùng cắm cọc, nước triều rút, cọc nhô lên, Ngô Quyền bèn tiến quân ra đánh, ai nấy liều chết chiến đấu. Quân Hoằng Tháo không kịp sửa thuyền mà nước triều rút xuống rất gấp, thuyền mắc phải cọc lật úp, tan vỡ, quân lính chết đuối quá nửa. Ngô Quyền thừa thắng đuổi đánh, bắt, giết Hoằng Tháo tại trận.

Lập triều đình đầu tiên, xây nền tự chủ nghìn năm

Về triều đình của Ngô Vương, sử cũ không viết nhiều, chỉ nêu vắn tắt: "Giết chết Kiều Công Tiễn, tự lập làm vua, đóng đô ở Loa Thành. Kỷ Hợi (939), năm thứ nhất, mùa Xuân, vua mới xưng vương, lập Dương thị làm hoàng hậu, đặt trăm quan, chế định triều nghi, phẩm phục".

Tuy chỉ xưng vương, chưa lên ngôi hoàng đế và đặt niên hiệu, nhưng các sử gia thời xưa đều cho rằng, từ mốc này, mà chính thống của nước Việt ta đã được Ngô Vương nối lại. Nhà yêu nước Phan Bội Châu, vào đầu thế kỷ XX cũng đã kính cẩn nhận định, Tiền Ngô Vương là "tổ trung hưng của nước Việt".

(Tượng vua Ngô Quyền (giữa), vua Lê Đại Hành (trái) và Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn tại Khu Di tích lịch sử Bạch Đằng Giang)

Tuy chỉ tóm tắt như vậy, nhưng công lao to lớn của Tiền Ngô Vương vẫn còn sáng mãi trong lòng dân tộc. Sử thần Ngô Sĩ Liên trong Đại Việt sử ký toàn thư nhận định: "Nhà Tiền Ngô nổi lên được, không những là chỉ có công chiến thắng mà thôi. Việc đặt trăm quan, chế định triều nghi phẩm phục, có thể thấy được quy mô của đế vương".

Nhờ sự nghiệp mà Tiền Ngô Vương để lại, mà sau khi vương qua đời, Dương Tam Kha, anh của Dương Thái hậu, nắm quyền được 6 năm, trải thêm 15 năm Hậu Ngô Vương và 2 năm loạn 12 sứ quân, để đến năm 968, Đinh Tiên Hoàng được thừa hưởng một cơ đồ thênh thang, nối lại đại thống nước Việt, lên ngôi hoàng đế, đặt quốc hiệu, niên hiệu, xây kinh đô, mở ra thời kỳ phong kiến độc lập tự chủ kéo dài suốt qua các thời kỳ Đinh, Lê, Lý, Trần, cho đến khi nước ta bị quân Minh xâm lược.

Tin chọn lọc khác
"Lưỡng Quốc Trạng Nguyên" Mạc Đĩnh Chi
29.01.2021 4066
Nổi tiếng tài cao học rộng đến mức Hoàng đế nhà Nguyên khen ngợi là Lưỡng quốc Trạng Nguyên, Mạc Đĩnh Chi còn được lưu lại trong sử sách nhiều câu chuyện về văn tài của ông.
Những điều chưa kể về vị Hoàng đế nhà Nguyên – Hốt Tất Liệt
19.11.2020 3765
Mặc dù cuộc đời Hốt Tất Liệt đã bị cuốn vào vòng xoáy của nghiệp binh đao cùng những sóng gió triền miên của cuộc chiến tranh giành quyền lực khốc liệt nhưng có một điều không thể phủ nhận: Hốt Tất Liệt là một vị hoàng đế kiệt xuất, lập ra triều Nguyên ở Trung Quốc.
Nữ hoàng duy nhất ở Việt Nam và cuộc đời bi kịch
07.11.2020 3766
Là nữ hoàng đầu tiên và cũng là duy nhất trong lịch sử vương triều phong kiến Việt Nam, song Lý Chiêu Hoàng (Chiêu Thánh) ở ngôi báu chỉ hơn một năm nên sách sử khi viết về bà chỉ đề cập đến với những dòng sơ lược khiến hậu thế ít biết về cuộc đời lắm nỗi truân chuyên của bà.
Người thành lập ra ngân hàng đầu tiên của Việt Nam
07.04.2020 3845
“Việt Nam Ngân hàng” hay “Công ty tín dụng An Nam” là tổ chức tín dụng đầu tiên do người Việt thành lập và điều hành từ những năm 1926. Chủ tịch đầu tiên của ngân hàng là ông Trần Trinh Trạch, ông chính là cha ruột của công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy.
Chuyện ít biết về ba anh em họ Đinh đã giúp Lê Lợi từ khi khởi nghĩa tới ca khúc khải hoàn
05.04.2020 2338
Đinh Lễ, Đinh Bồ và Đinh Liệt ba anh em có công giúp đỡ Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427) từ khi dựng cờ khởi nghĩa tới ngày toàn thắng.
Giai thoại kỳ thú về niên hiệu Cảnh Hưng của vua Hậu Lê
04.04.2020 2300
Vị vua thứ 26 của nhà Hậu Lê có rất nhiều giai thoại và câu chuyện ly kỳ, lạ lùng. Ngay cả đến niên hiệu của ông cũng gắn với một câu chuyện "nhìn chữ đoán mệnh".
Hơn 200 năm trước, triều Nguyễn kiểm soát các dịch bệnh như thế nào?
03.04.2020 2255
Cách nay hàng trăm năm, khi khoa học kỹ thuật còn chưa phát triển mạnh mẽ như vậy giờ, người xưa đã chống lại những đợt dịch bệnh càn quét bằng cách nào?
Người phụ nữ nhường khiên, lấy thân che chắn cho Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải
27.03.2020 2059
Phía sau thành công của người anh hùng luôn có hình bóng người phụ nữ. Nhắc tới binh nghiệp lẫy lừng của Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải, cũng nên nhắc đến vợ hiền của ông.
Hai người thầy vĩ đại khiến Alexander Đại đế mang ơn cả đời
11.04.2020 2553
Trong thời đại của mình, Alexander Đại đế nổi tiếng là một chiến lược gia vĩ đại, một bậc thầy quân sự dụng binh đỉnh cao. Ngay từ năm 16 tuổi, ông đã tham gia trận đánh và giành chiến thắng đầu tiên trong cuộc đời.
Hai chị em dòng dõi Vua Hùng, làm nên cuộc lật đổ nổi tiếng trong sử Việt
10.04.2020 2241
Được ghi nhận trước nhất trong những hào kiệt nổi dậy chống nền đô hộ phương Bắc, chị em Hai Bà Trưng đã làm nên một cuộc lật đổ chấn động chính quyền đô hộ Trung Hoa ở đất Việt dạo ấy, và nhân dân ta thì mãi nhắc nhớ với lòng tự hào.
Vị vua kiệt xuất làm rực sáng nước Việt - Lê Thánh Tông
09.04.2020 2664
Vua Lê Thánh Tông được các sử gia từ xưa đến nay ghi nhận là vị hoàng đế kiệt xuất, đã lập nên một trong những giai đoạn rực rỡ nhất trong lịch sử Việt Nam thời phong kiến.
Võ Văn Dũng - Chiến tướng hàng đầu của vua Quang Trung, đứng đầu Tây Sơn thất hổ tướng
07.04.2020 2711
Võ Văn Dũng là danh tướng của nhà Tây Sơn, đứng đầu trong Tây Sơn thất hổ tướng. Ông sinh tại thôn Phú Phong, huyện Tuy Viễn, phủ Quy Nhơn vào năm Canh Ngọ 1750 trong một gia đình khá giả.
Hai đại danh y nước Việt được xưng là bậc tổ của nghề y
06.04.2020 2316
Với tài năng chữa bệnh cứu người, viết sách dạy về nghề thuốc, cùng tấm gương sáng về y đạo để lại cho hậu thế, hai vị danh y Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông xứng đáng được tôn vinh là bậc tổ của nghề y nước ta.
Ngô Quyền - vị tổ trung hưng của nước Việt, vua đứng đầu các vua
05.04.2020 2949
Với võ công trên sông Bạch Đằng lần thứ nhất đánh tan quân xâm lược Nam Hán, giết chết hoàng tử của giặc là Hoằng Tháo, xưng vương khởi đầu nền tự chủ của nước Việt, Ngô Tiên Chủ xứng đáng được đời sau ca tụng là "vua đứng đầu các vua".
Lệ Hải Bà Vương - người khiến giặc Ngô cảm thán
04.04.2020 2835
Đến hôm nay, sau 1772 năm, những lời nói đanh thép của Bà Triệu hay hình ảnh bà oai vệ mặc giáp vàng vung kiếm trên đầu voi xông pha dẹp giặc vẫn còn lưu giữ mãi trong lòng mỗi người dân đất Việt.
'Hùm thiêng' nước Việt Đề Thám khiến giặc ngoại xâm khiếp sợ
03.04.2020 2353
"Mỗi khi quân giặc xông tới, cụ cùng nghĩa quân thường thủ hiểm một chỗ, bình tĩnh đợi giặc lao vào vừa tầm súng mới bắn. Mà bắn là ít khi chệch"
Cặp phu thê đại tướng tài giỏi, tài trí hơn người nhà Tây Sơn
02.04.2020 2133
Nếu như Võ Văn Dũng là võ tướng số 1 dưới trướng Quang Trung thì Trần Quang Diệu và Bùi Thị Xuân lại nổi danh với tài trí hơn người và tấm lòng trung thành son sắt.
Vị vua sáng chói của nước Việt - Lý Thái Tổ
01.04.2020 2434
Lý Thái Tổ dấy lên, trời mở điềm lành hiện ra ở vết cây sét đánh. Có đức tất có ngôi, bởi lòng người theo về - Đại Việt sử ký toàn thư chép.
Đội Cấn - người khởi binh Thái Nguyên và ước mơ Đại Hùng Đế Quốc
11.03.2020 2876
Trong tình cảnh đất nước bị đô hộ bởi người Pháp, các cuộc khởi nghĩa liên tiếp nổ ra nhưng đều thất bại, thì cuộc binh biến của binh lính người Việt ở Thái Nguyên gắn liền với tên tuổi Đội Cấn trở thành một sự cổ vũ rất lớn cho những người yêu nước lúc đó.
Đinh Liệt vị công thần trong việc khai quốc cho đời nhà Lê
24.02.2020 3200
Đinh Liệt là vị danh tướng khai quốc thời Lê sơ, từng tham gia hội thề Lũng Nhai, làm quan trụ cột qua bốn đời vua, góp công lớn giúp Giang Sơn thịnh trị dưới thời vua Lê Thánh Tông. Thế hệ con cháu 7 đời của ông đều có người làm võ tướng quan trọng của triều đình.
Lý Thái Tông vị minh quân tài năng có tướng lạ
14.02.2020 3870
Vua Lý Thái Tông có tên là Lý Phật Mã, sinh ra ở chùa Duyên Ninh thuộc cố đô Hoa Lư. Là con trai trưởng của vua Lý Thái Tổ và bà Lê Thị Phất Ngân. Lúc mới sinh Lý Phật Mã đã có tướng lạ, sau gáy có 7 nốt ruồi chụm lại như chòm sao thất tinh bắc đẩu.
Phạm Ngũ Lão - vị tướng hiếm có của Hưng Đạo Vương thời nhà Trần
14.02.2020 4417
Những thứ lấy được trong khi đánh giặc đều sung vào kho tàng trong quân, coi tiền của như không. Phạm Ngũ Lão thực là bậc danh tướng lúc bấy giờ. Là danh tướng nhà Trần, Phạm Ngũ Lão với cơ duyên "giữa đường đan sọt giáo đâm không biết" đã gặp gỡ Quốc công Hưng Đạo Vương, để rồi trổ hết tài hãn mã mà phụng sự đất nước đánh Nguyên, dẹp yên nhiễu loạn của Ai Lao, Chiêm Thành.
Tiến sĩ đầu tiên của vùng đất Nam bộ - Phan Thanh Giản
07.02.2020 2914
Là tiến sĩ đầu tiên của vùng đất Nam bộ, Phan Thanh Giản đã đưa ra những đề xuất thay đổi, học hỏi phương Tây để đất nước vững mạnh hơn, có thể đứng vững trước người Pháp, tiếc rằng Vua không nghe theo. Trong tình thế vũ khí thô sơ không thể chống giặc, lại bị giặc lừa, ông đành giao 3 tỉnh miền Tây cho Pháp với điều kiện đảm bảo mạng sống cho toàn bộ binh lính và dân chúng, còn bản thân mình thì tự tử để giữ tròn khí tiết.
Nguyễn Khoa Đăng: Vị quan trừ bạo an dân được ví như Bao Chửng thời nhà Nguyễn
14.01.2020 2634
Nguyễn Khoa Đăng thời nhà Nguyễn lập được nhiều công lao lớn. Người dân xem ông như Bao Công bởi ông đã giúp dân trấn áp đạo tặc, lại không sợ cường quyền, đòi tiền công từ cả người nhà của Chúa, yêu cầu các Hoàng thân quốc thích phải theo phép nước bắt đầu từ người cao nhất, khiến ai cũng nể sợ, giúp triều đình giữ được kỷ cương.
Tin xem nhiều
Tin mới nhất