Hai chị em dòng dõi Vua Hùng, làm nên cuộc lật đổ nổi tiếng trong sử Việt

Hai chị em dòng dõi Vua Hùng, làm nên cuộc lật đổ nổi tiếng trong sử Việt
10.04.2020 2240

Lịch sử nước Nam ta từ dạo vua Hùng lập quốc đã trải qua hàng nghìn năm văn hiến. Một trong những truyền thống tiêu biểu cho bản sắc văn hóa dân tộc, ấy là tinh thần đoàn kết, yêu nước. Ngay từ dạo mới ban đầu có đất nước, dân ta đánh Tần, đánh Triệu Đà, rồi khi nước rơi vào Bắc thuộc, những Trưng Vương, Triệu Thị Trinh hay Lý Bí, Triệu Quang Phục… nối nhau mà dấy lên đánh giặc. Trong số ấy, nay nói về Hai Bà Trưng là hợp nhẽ. Bởi ngày 6 tháng 3 âm lịch hàng năm, nơi đền Hát Môn, xã Hát Môn, huyện Phúc Thọ, Hà Nội, là ngày giỗ của hai nữ anh hùng.

(Hai Bà Trưng dựng cờ nghĩa xây nền độc lập. Tranh sưu tầm)

Được ghi nhận trước nhất trong những hào kiệt nổi dậy chống nền đô hộ phương Bắc, chị em Hai Bà Trưng đã làm nên một cuộc lật đổ chấn động chính quyền đô hộ Trung Hoa ở đất Việt dạo ấy, và nhân dân ta thì mãi nhắc nhớ với lòng tự hào.

Cuộc nổi dậy quật cường của nữ nhi

Ghi chép trong sử nước ta về thời Bắc thuộc dài hơn nghìn năm so với các triều đại khác, kể ra vắn tắt lắm. Điều đó có thể lý giải ở sự mất mát sử liệu, ở thời gian xa cách… Nhưng dầu sao mặc lòng, tên tuổi Hai Bà Trưng vẫn được dành cho những dòng trân trọng.

Dạo đầu thế kỷ I, nước ta nội thuộc nhà Đông Hán. Cai trị nước Việt lúc ấy, là thái thú Tô Định, được biết đến là kẻ tham tàn, ức hiếp dân lành. Nơi đất Mê Linh, hai chị em Trưng Trắc, Trưng Nhị như Việt sử lược cho hay, vốn dòng dõi Vua Hùng. Trong đó, Trưng Trắc được biết đến là "tánh rất hùng dũng". Giận vì Tô Định giết Thi Sách chồng mình, Trưng Trắc cùng em nổi dậy đánh kẻ thù.

Thù nhà, nợ nước, cơ nghiệp tổ tông được xem là những nguyên nhân dẫn đến cuộc nổi dậy của Hai Bà Trưng. Thế là tháng 2 năm Canh Tý (40) đất bằng dậy sóng, Khâm định Việt sử thông giám cương mục cho biết: "Bà bèn cùng với em gái là Trưng Nhị dấy quân, đánh hãm chỗ châu lỵ. Tô Định phải chạy về Nam Hải. Quân Bà đi đến đâu, như gió lướt đến đấy. Các dân tộc man, lý ở Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố đều hưởng ứng theo. Lấy lại và dẹp yên được 65 thành ở đất Lĩnh Nam. Bà tự lập làm vua, đóng đô ở Mê Linh".

(Khởi nghĩa Hai Bà Trưng ghi nhận sự tham gia đông đảo của nữ giới)

Dựng lại quốc thống, đem lại nền độc lập giữa đêm trường Bắc thuộc, khởi nghĩa Hai Bà Trưng khởi đầu cho truyền thống nối dài về sau "giặc đến nhà đàn bà cũng đánh".

Khắp vùng đất tương ứng với Bắc Bộ hiện nay, anh hùng hào kiệt tụ về mê Linh dưới trướng Hai Bà, cùng nhau diệt quốc thù. Điểm độc đáo ở đây, tướng lĩnh trong cuộc nổi dậy dẫu nam nhi không thiếu nhưng tên tuổi các nữ anh hùng để lại rất nhiều. Họ là Thiều Hoa, Lê Chân, Xuân Nương…

Mặc dù về sau, khởi nghĩa Hà Bà Trưng bị đàn áp, nhưng sự kiện năm Canh Tý (40) đã tạo nên một động lực yêu nước vững chắc để về sau những Triệu Thị Trinh, Lý Bí, Triệu Quang Phục, Mai Thúc Loan, Phùng Hưng… nối tiếp nhau tạo nên những cuộc lật đổ long trời lở đất đánh vào sự đô hộ của ngoại tộc mà đòi độc lập dân tộc.

Tiếng thơm tỏa mãi bao đời sau

Sẽ không ngoa nếu đưa ra một ước lượng rằng, chỉ riêng về văn thơ hay sử xưa và nay ca ngợi công đức của Hai Bà Trưng, có thể tập hợp thành một tác phẩm dày dặn. Với riêng người viết bài này, đã tiếp cận rất nhiều tài liệu liên quan vinh danh khởi nghĩa Hai Bà cùng với những giá trị tinh thần từ khởi nghĩa Hai Bà để lại cho hậu thế.

Hãy xem trong Thiên Nam ngữ lục, Thiên Nam minh giám, Việt sử diễn âm hay Đại Nam quốc sử diễn ca, rồi Việt sử diễn nghĩa, Sử Nam bốn chữ… cho đến những bài thơ vịnh về Hai Bà Trưng từ cổ chí kim của Lê Thánh Tông, Hoàng Cao Khải, Ngô Tất Tố… thì có thể thấy, những dẫn chứng đưa ra cho sự vinh danh của hậu thế với Hai Bà sẽ được bày ra dưới đây mới chỉ là phần nhỏ.

(Đền Đồng Nhân thờ Hai Bà Trưng)

Danh tiếng hai bà, ý nghĩa của cuộc nổi dậy, như lời thơ vua Lê Thánh Tông còn truyền:

Còn nước, còn non, còn miếu mạo,
Nữ trung đệ nhất đấng tài danh.

Dẫu người xưa đã khuất bóng, nhưng hãy xem, cột đồng Mã Viện dọa dẫm dân Nam thì đã bị dân ta góp đá ném mà chẳng còn tăm tích, riêng danh tiếng Hai Bà Trưng, như tiếng chuông ngân xuyên thời gian mà vang mãi ngàn sau: "Mà đến bây giờ thời cột ấy hoặc bị sóng bồi, không còn tìm thấy đâu nữa mà hai họ Trưng thì danh tiết chói sáng cùng với mặt trăng hồ Tây muôn kiếp vẫn còn. Ấy mới biết rằng cái sự danh tiết ấy là một cái chứng cớ làm gương soi cho người ta vậy".

Lời ấy, là nói đến ý nghĩa cuộc nổi dậy và gương sáng chị em hai bà, dẫu qua thời gian, vẫn được hậu thế nhớ mãi và noi theo cái "khí khai anh hùng" thuở xưa. 

Tin chọn lọc khác
"Lưỡng Quốc Trạng Nguyên" Mạc Đĩnh Chi
29.01.2021 4062
Nổi tiếng tài cao học rộng đến mức Hoàng đế nhà Nguyên khen ngợi là Lưỡng quốc Trạng Nguyên, Mạc Đĩnh Chi còn được lưu lại trong sử sách nhiều câu chuyện về văn tài của ông.
Những điều chưa kể về vị Hoàng đế nhà Nguyên – Hốt Tất Liệt
19.11.2020 3764
Mặc dù cuộc đời Hốt Tất Liệt đã bị cuốn vào vòng xoáy của nghiệp binh đao cùng những sóng gió triền miên của cuộc chiến tranh giành quyền lực khốc liệt nhưng có một điều không thể phủ nhận: Hốt Tất Liệt là một vị hoàng đế kiệt xuất, lập ra triều Nguyên ở Trung Quốc.
Nữ hoàng duy nhất ở Việt Nam và cuộc đời bi kịch
07.11.2020 3765
Là nữ hoàng đầu tiên và cũng là duy nhất trong lịch sử vương triều phong kiến Việt Nam, song Lý Chiêu Hoàng (Chiêu Thánh) ở ngôi báu chỉ hơn một năm nên sách sử khi viết về bà chỉ đề cập đến với những dòng sơ lược khiến hậu thế ít biết về cuộc đời lắm nỗi truân chuyên của bà.
Người thành lập ra ngân hàng đầu tiên của Việt Nam
07.04.2020 3845
“Việt Nam Ngân hàng” hay “Công ty tín dụng An Nam” là tổ chức tín dụng đầu tiên do người Việt thành lập và điều hành từ những năm 1926. Chủ tịch đầu tiên của ngân hàng là ông Trần Trinh Trạch, ông chính là cha ruột của công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy.
Chuyện ít biết về ba anh em họ Đinh đã giúp Lê Lợi từ khi khởi nghĩa tới ca khúc khải hoàn
05.04.2020 2338
Đinh Lễ, Đinh Bồ và Đinh Liệt ba anh em có công giúp đỡ Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427) từ khi dựng cờ khởi nghĩa tới ngày toàn thắng.
Giai thoại kỳ thú về niên hiệu Cảnh Hưng của vua Hậu Lê
04.04.2020 2298
Vị vua thứ 26 của nhà Hậu Lê có rất nhiều giai thoại và câu chuyện ly kỳ, lạ lùng. Ngay cả đến niên hiệu của ông cũng gắn với một câu chuyện "nhìn chữ đoán mệnh".
Hơn 200 năm trước, triều Nguyễn kiểm soát các dịch bệnh như thế nào?
03.04.2020 2253
Cách nay hàng trăm năm, khi khoa học kỹ thuật còn chưa phát triển mạnh mẽ như vậy giờ, người xưa đã chống lại những đợt dịch bệnh càn quét bằng cách nào?
Người phụ nữ nhường khiên, lấy thân che chắn cho Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải
27.03.2020 2057
Phía sau thành công của người anh hùng luôn có hình bóng người phụ nữ. Nhắc tới binh nghiệp lẫy lừng của Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải, cũng nên nhắc đến vợ hiền của ông.
Hai người thầy vĩ đại khiến Alexander Đại đế mang ơn cả đời
11.04.2020 2551
Trong thời đại của mình, Alexander Đại đế nổi tiếng là một chiến lược gia vĩ đại, một bậc thầy quân sự dụng binh đỉnh cao. Ngay từ năm 16 tuổi, ông đã tham gia trận đánh và giành chiến thắng đầu tiên trong cuộc đời.
Hai chị em dòng dõi Vua Hùng, làm nên cuộc lật đổ nổi tiếng trong sử Việt
10.04.2020 2241
Được ghi nhận trước nhất trong những hào kiệt nổi dậy chống nền đô hộ phương Bắc, chị em Hai Bà Trưng đã làm nên một cuộc lật đổ chấn động chính quyền đô hộ Trung Hoa ở đất Việt dạo ấy, và nhân dân ta thì mãi nhắc nhớ với lòng tự hào.
Vị vua kiệt xuất làm rực sáng nước Việt - Lê Thánh Tông
09.04.2020 2664
Vua Lê Thánh Tông được các sử gia từ xưa đến nay ghi nhận là vị hoàng đế kiệt xuất, đã lập nên một trong những giai đoạn rực rỡ nhất trong lịch sử Việt Nam thời phong kiến.
Võ Văn Dũng - Chiến tướng hàng đầu của vua Quang Trung, đứng đầu Tây Sơn thất hổ tướng
07.04.2020 2711
Võ Văn Dũng là danh tướng của nhà Tây Sơn, đứng đầu trong Tây Sơn thất hổ tướng. Ông sinh tại thôn Phú Phong, huyện Tuy Viễn, phủ Quy Nhơn vào năm Canh Ngọ 1750 trong một gia đình khá giả.
Hai đại danh y nước Việt được xưng là bậc tổ của nghề y
06.04.2020 2316
Với tài năng chữa bệnh cứu người, viết sách dạy về nghề thuốc, cùng tấm gương sáng về y đạo để lại cho hậu thế, hai vị danh y Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông xứng đáng được tôn vinh là bậc tổ của nghề y nước ta.
Ngô Quyền - vị tổ trung hưng của nước Việt, vua đứng đầu các vua
05.04.2020 2947
Với võ công trên sông Bạch Đằng lần thứ nhất đánh tan quân xâm lược Nam Hán, giết chết hoàng tử của giặc là Hoằng Tháo, xưng vương khởi đầu nền tự chủ của nước Việt, Ngô Tiên Chủ xứng đáng được đời sau ca tụng là "vua đứng đầu các vua".
Lệ Hải Bà Vương - người khiến giặc Ngô cảm thán
04.04.2020 2835
Đến hôm nay, sau 1772 năm, những lời nói đanh thép của Bà Triệu hay hình ảnh bà oai vệ mặc giáp vàng vung kiếm trên đầu voi xông pha dẹp giặc vẫn còn lưu giữ mãi trong lòng mỗi người dân đất Việt.
'Hùm thiêng' nước Việt Đề Thám khiến giặc ngoại xâm khiếp sợ
03.04.2020 2352
"Mỗi khi quân giặc xông tới, cụ cùng nghĩa quân thường thủ hiểm một chỗ, bình tĩnh đợi giặc lao vào vừa tầm súng mới bắn. Mà bắn là ít khi chệch"
Cặp phu thê đại tướng tài giỏi, tài trí hơn người nhà Tây Sơn
02.04.2020 2132
Nếu như Võ Văn Dũng là võ tướng số 1 dưới trướng Quang Trung thì Trần Quang Diệu và Bùi Thị Xuân lại nổi danh với tài trí hơn người và tấm lòng trung thành son sắt.
Vị vua sáng chói của nước Việt - Lý Thái Tổ
01.04.2020 2433
Lý Thái Tổ dấy lên, trời mở điềm lành hiện ra ở vết cây sét đánh. Có đức tất có ngôi, bởi lòng người theo về - Đại Việt sử ký toàn thư chép.
Đội Cấn - người khởi binh Thái Nguyên và ước mơ Đại Hùng Đế Quốc
11.03.2020 2874
Trong tình cảnh đất nước bị đô hộ bởi người Pháp, các cuộc khởi nghĩa liên tiếp nổ ra nhưng đều thất bại, thì cuộc binh biến của binh lính người Việt ở Thái Nguyên gắn liền với tên tuổi Đội Cấn trở thành một sự cổ vũ rất lớn cho những người yêu nước lúc đó.
Đinh Liệt vị công thần trong việc khai quốc cho đời nhà Lê
24.02.2020 3200
Đinh Liệt là vị danh tướng khai quốc thời Lê sơ, từng tham gia hội thề Lũng Nhai, làm quan trụ cột qua bốn đời vua, góp công lớn giúp Giang Sơn thịnh trị dưới thời vua Lê Thánh Tông. Thế hệ con cháu 7 đời của ông đều có người làm võ tướng quan trọng của triều đình.
Lý Thái Tông vị minh quân tài năng có tướng lạ
14.02.2020 3870
Vua Lý Thái Tông có tên là Lý Phật Mã, sinh ra ở chùa Duyên Ninh thuộc cố đô Hoa Lư. Là con trai trưởng của vua Lý Thái Tổ và bà Lê Thị Phất Ngân. Lúc mới sinh Lý Phật Mã đã có tướng lạ, sau gáy có 7 nốt ruồi chụm lại như chòm sao thất tinh bắc đẩu.
Phạm Ngũ Lão - vị tướng hiếm có của Hưng Đạo Vương thời nhà Trần
14.02.2020 4415
Những thứ lấy được trong khi đánh giặc đều sung vào kho tàng trong quân, coi tiền của như không. Phạm Ngũ Lão thực là bậc danh tướng lúc bấy giờ. Là danh tướng nhà Trần, Phạm Ngũ Lão với cơ duyên "giữa đường đan sọt giáo đâm không biết" đã gặp gỡ Quốc công Hưng Đạo Vương, để rồi trổ hết tài hãn mã mà phụng sự đất nước đánh Nguyên, dẹp yên nhiễu loạn của Ai Lao, Chiêm Thành.
Tiến sĩ đầu tiên của vùng đất Nam bộ - Phan Thanh Giản
07.02.2020 2913
Là tiến sĩ đầu tiên của vùng đất Nam bộ, Phan Thanh Giản đã đưa ra những đề xuất thay đổi, học hỏi phương Tây để đất nước vững mạnh hơn, có thể đứng vững trước người Pháp, tiếc rằng Vua không nghe theo. Trong tình thế vũ khí thô sơ không thể chống giặc, lại bị giặc lừa, ông đành giao 3 tỉnh miền Tây cho Pháp với điều kiện đảm bảo mạng sống cho toàn bộ binh lính và dân chúng, còn bản thân mình thì tự tử để giữ tròn khí tiết.
Nguyễn Khoa Đăng: Vị quan trừ bạo an dân được ví như Bao Chửng thời nhà Nguyễn
14.01.2020 2632
Nguyễn Khoa Đăng thời nhà Nguyễn lập được nhiều công lao lớn. Người dân xem ông như Bao Công bởi ông đã giúp dân trấn áp đạo tặc, lại không sợ cường quyền, đòi tiền công từ cả người nhà của Chúa, yêu cầu các Hoàng thân quốc thích phải theo phép nước bắt đầu từ người cao nhất, khiến ai cũng nể sợ, giúp triều đình giữ được kỷ cương.
Tin xem nhiều
Tin mới nhất