Lời dạy cổ nhân:Vạn vật biến đổi khôn lường, con người quý ở tư duy linh hoạt. Học cách biến hóa linh hoạt, tức là học cách nhìn vạn vật bằng con mắt thông thấu và xử lý vạn vật bằng phương thức linh hoạt.Giữ tâm biến hóa linh hoạt, tùy cơ ứng biến mới có thể đối ứng trôi chảy trước mọi vật mọi việc.
Tâm chân chính hành động cũng chân chính, tâm lương thiện hành động cũng lương thiện. Con người sống ở đời, làm người làm việc nên lấy tu tâm làm gốc.
Làm người phải biết ẩn tâm:
Ẩn tâm tự mãn mở rộng thước đo tiền đồ;
Ẩn tâm nghi kỵ, lấy chân thành đổi chân thành.
Làm việc phải giữ tâm:
Giữ tâm tự hiểu để theo đuổi chính mình tốt hơn;
Giữ tâm biến hóa linh hoạt để ứng phó với sự đời vạn biến.
Tư Mã Thiên từng vận dụng điển cố "Siết chặt khóa đàn" trong "Sử Ký". Phía sau điển cố này là một câu chuyện:
Ngày nọ, có một người nước Tề nghe thấy một người nước Triệu gảy đàn. Tiếng đàn văng vẳng bên tai nhiều ngày không dứt, vô cùng hay và dễ chịu.
Thế vậy người nước Tề quyết tâm xin học đàn từ người nước Triệu. Người nước Tề muốn biết làm thế nào mới có được tiếng đàn hay và diệu kỳ đến vậy.
Người nước Triệu trước tiên chỉnh lại dây đàn, người nước Tề trông thấy vậy liền dùng keo gắn chặt những dây đàn mà người nước Triệu vừa chỉnh, rồi vui vẻ cầm đàn về nhà.
Sau khi về tới nhà, người nước Tề vùi đầu vào gẩy đàn. Nhưng khổ luyện suốt 3 năm mà tiếng đàn không có chút tiến bộ nào.
Người nước Tề vô cùng thất vọng, oán trách người nước Triệu: "Ông ta dạy quá tồi, tôi không có chút tiến bộ nào, vẫn là người không biết gẩy đàn".
Có người học nghệ từ người nước Triệu nghe thấy vậy liền cảm thấy vô cùng hiếu kỳ. Tìm người nước Tề hỏi: "Tại sao ông lại nói như vậy?"
Người nước Tề lôi cây đàn đã được dùng keo gắn chặt rồi kể khổ. Mọi người nghe xong chỉ thấy dở khóc dở cười, thi nhau chế giễu người nước Tề ngu dốt không biết biến hóa linh hoạt.
Nghệ thuật học đàn trăm biến vạn hóa. Muốn học đàn hay mà chỉ dùng keo dính chặt dây đàn thực sự khiến người khác phải cười ra nước mắt.
Chỉ khi có được cái tâm biết ẩn biết giữ mới có thể quan sát vạn vật, không đẩy mình vào thế bất lợi. Mong rằng, bất cứ ai trong số chúng ta cũng đều có đôi mắt sáng để nhìn đời và cái tâm sáng để thấu hiểu đời.
Lời dạy cổ nhân từ bao đời nay vẫn mang một giá trị tinh thần to lớn cho chúng ta học tập, noi theo và phát huy. Những lời dạy sâu cay, thấm thía của cổ nhân được xem là những “di sản”, hi vọng mọi người tu tập nhân tính, phát triển bản thân để cuộc sống trọn vẹn, đủ đầy.