Chuyện ít biết về nền văn minh Maya - một trong những bí ẩn lớn nhất của nhân loại

Trong sử sách, nền văn minh này đã đạt tới đỉnh cao của mọi lĩnh vực, từ kiến trúc, toán học, thiên văn học, cho đến nghệ thuật… với nhiều ghi chép đầy đủ. Tuy nhiên, sự biến mất của nó lại là một bí ẩn chưa được giải mã thấu đáo.

Nền văn minh Maya được xây dựng bởi người Maya. Điều đáng ngạc nhiên, là nền văn minh rực rỡ này được xây dựng bởi một bộ tộc thổ dân châu Mỹ.

Nền văn minh Maya xuất hiện cách ngày nay 4.000 năm, bắt đầu từ vùng đất Cuello. Từ mảnh đất này, người Maya chia thành nhiều nhánh, trong đó, nhánh lớn nhất tiến về vùng đất là vịnh Mexico ngày nay.

Tại đây, các nhà khảo cổ vẫn đang tiếp tục khai quật hàng loạt đền thờ đá có niên đại lên tới 2.500 năm.

Các nhà khảo cổ cho biết, nền văn minh Maya đã tạo ra hàng loạt thành phố vô cùng lớn vào thời kỳ năm 800 đến 400 trước Công nguyên. Nổi bật nhất là thành phố Nabke (thuộc Guatemala hiện tại) rồi Chichen Itza, Yaxchilian, Oxkintok, Palenque, Dos Pilas, Uaxactun, Altun Ha, Bonampak…

Những khu đô thị của người Maya có sức chứa hàng vạn người, được xây dựng hoàn chỉnh, hiện đại.

Người Maya có hệ thống lịch cực kỳ chính xác dựa vào chiêm tinh học. Tuy nhiên, họ lại tin tưởng vào chu kỳ tự nhiên của thời gian.

Các nhà chiêm tinh thường làm công việc phân tích các chu kỳ và đưa ra tiên đoán cho tương lai. Sự kết thúc chu kỳ thời gian trong bộ lịch của người Maya đã khiến con người của thế giới hiện đại tưởng tượng ra sự diệt vong.

Người Maya sử dụng chữ viết là một chuỗi các ký hiệu âm và dấu tốc ký, dùng để trình bày ngôn ngữ. Hệ thống chữ viết gồm hơn 1.000 ký hiệu. 

Người Maya có nền nông nghiệp phát triển rực rỡ. Họ đã trồng trọt đủ các loại rau, củ, quả. Kỹ thuật trồng ngô của họ đã đạt đến đỉnh cao. Nghề chăn nuôi cũng phát triển mạnh mẽ. Các nghề như chế tác đá, trang sức, gốm, dệt vải, chế biến gỗ cũng đã phát triển mạnh.

Thời kỳ đầu công nguyên, có hàng loạt nhà nước, quốc gia của người Maya được thành lập và phát triển rực rỡ, đa dạng. Tuy nhiên, các quốc gia lần lượt bị diệt vong một cách bí ẩn và gần như biến mất sạch sẽ vào thế kỷ thứ 10.

Chỉ có duy nhất một quốc gia trên bán đảo Yucatan (Mexico) tiếp tục tồn tại đến thế kỷ 16. Quốc gia cuối cùng của người Maya cũng đã biến mất bởi sự xâm chiếm của người Tây Ban Nha.

Các công trình xây dựng của người Maya có lẽ là dấu ấn rõ nét nhất còn lại đến ngày nay. Các nhà khảo cổ hiện vẫn miệt mài khai quật những ngôi mộ khá đặc biệt trên các quả núi, trong rừng sâu. Những ngôi mộ khổng lồ xa xưa là tiền đề cho những kiến trúc kim tự tháp.

Có tới cả trăm kim tự tháp vẫn còn tồn tại khá nguyên vẹn, rải rác trong các rừng sâu, nơi vốn là trung tâm quyền lực của các quốc gia Maya cổ.

Số lượng khổng lồ tác phẩm, chữ viết, lịch khắc trên đá tiếp tục hấp dẫn các nhà nghiên cứu. Đó chính là những bằng chứng khẳng định sự phát triển đỉnh cao của người Maya.

Nhưng mười mấy triệu người Maya đi đâu? Chẳng lẽ họ bốc hơi khỏi quả đất này, trong khi các dân tộc khác vẫn tiếp tục tồn tại, phát triển?

Các nhà khoa học đã tích cực giải mã được 80% lượng chữ viết khổng lồ của người Maya khắc trên các phiến đá và đã hiểu được phần nào nguyên nhân diệt vong của nền văn minh này.

Không có dân tộc khác, quốc gia khác giết họ, mà họ tự đưa mình vào chỗ chết. Người Maya không yêu chuộng hòa bình, thiên nhiên như chúng ta vẫn lầm tưởng. Họ thực sự hiếu chiến và khát máu. Đã có hàng loạt cuộc chiến tranh trong nội bộ các quốc gia của người Maya.

Thời kỳ chiến tranh tàn sát, người Maya chết đói rất nhiều. Việc khai thác rừng quá mức, cũng khiến môi trường thay đổi, lượng nước ngầm ít dần. Hơn nữa, vùng đất của người Maya lại phải trải qua một thời kỳ hạn hán vô cùng khốc liệt, kéo dài hàng trăm năm.

Cuối thế kỷ thứ 9, các con kênh do người Maya đào cũng không còn nước nữa. Dù khoa học kỹ thuật thời kỳ đó phát triển rực rỡ, nhưng người Maya cũng không thể đào sâu xuống lòng đất tới 150 mét để lấy nước dùng. Thiếu nước, nền nông nghiệp đình đốn. Người Maya đói ăn. Đã vậy, các cuộc xung đột đẫm máu triền miên, khiến các nền văn minh Maya lần lượt biến mất.

Theo các nhà khoa học, thì hiện tại, ở vùng Trung và Nam Mỹ vẫn còn vài triệu người là hậu duệ Maya. Tuy nhiên, thực dân Tây Ban Nha đồng hóa họ suốt mấy trăm năm nay, khiến mầm mống cuối cùng của văn minh Maya cổ xưa đã biến mất một cách trọn vẹn.