Trường cung: Vũ khí uy lực bậc nhất của quân Anh thời Trung Cổ

Trường cung: Vũ khí uy lực bậc nhất của quân Anh thời Trung Cổ
10.04.2020 2001

Danh tiếng của quân Anh trên các mặt trận Trung Cổ không thể có nếu thiếu trường cung.

Gốc tích của lính trường cung Anh

Khả năng chiến đấu của cung thủ trường cung Anh phát triển mạnh mẽ sau thế kỷ 14, nhưng gốc gác của họ lâu đời hơn nhất nhiều. Quay trở lại cuối thế kỷ 11, khi người Anglo-Norman chinh phạt đến xứ Wales, quân Wales đã phòng thủ rất tốt bằng cung trước những kẻ thù bọc thép.

Thú vị là, sự nhạy bén về chiến thuật của dân bản xứ đã truyền cảm hứng cho quân đội Norman. Cây cung lập tức được nâng tầm lên vũ khí được ưa chuộng sau cuộc xâm lược Anh của người Norman.

Giờ đây, những chủ nhân mới của nước Anh tin vào tính hiệu quả cực cao của trường cung trong tay các cung thủ chuyên biệt và dùng nó để bảo vệ miền Bắc khỏi sự xâm lấn của dân Scotland. Người xứ Wales, thậm chí người Pháp cũng được trọng dụng trong hàng ngũ quân đội Anh.

(Trường cung có thiết kế đơn giản nhưng khó sử dụng)

Thiết kế trường cung

Trường cung không phải loại cung duy nhất được sử dụng trong quân đội Anh sau thế kỷ 14. Hầu hết cung thủ dùng cung cá nhân để săn bắn và thi thoảng luyện tập. Khi tham chiến họ sẽ được cấp một cây cung mới hơn. Loại này ít hay nhiều thì cũng có tiêu chuẩn, giúp cho việc quản lý sản xuất quy mô lớn dễ dàng hơn.

Cần biết, trường cung không hẳn là vũ khí bắn hiệu quả nhất thời bấy giờ. Nhưng, thiết kế gây khó khăn khi sử dụng thực tế đem lại lợi ích khác như rẻ tiền và đơn giản hơn so với nỏ. Thêm nữa, một cung thủ dày dạn nếu cầm trường cung hoàn toàn có thể bắn ra mũi tên xuyên thủng giáp sắt từ một khoảng cách đáng kể.

Không giống cung bằng vật liệu tổng hợp, cung dài dùng cho chiến tranh thường được chế tạo từ một thanh gỗ duy nhất. Loại gỗ được ưu tiên sử dụng là thủy tùng, nhưng theo sự thay đổi của mùa có thể dùng gỗ tần bì hay gỗ du.

Việc sản xuất trường cung hàng loạt được quy định khá công bằng bởi nhà nước, với các đồn điền trồng cây chuyên dụng. Có những lúc, nước Anh phải nhập khẩu cung mới từ các vương quốc ở châu Âu lục địa. Dù nhập hay tự làm, các cánh cung đều được đánh giá và phân loại chất lượng bởi những quan chức đặc phái.

Một cây cung cao cấp nhất hoàn toàn có thể được làm xong trong 2 giờ, thúc đẩy một tỷ lệ sản xuất ấn tượng. Trường cung hoàn thiện dài gần 1,9 m, nhưng cũng phát hiện được các mẫu cung dài trên 2,1 m ở xác tàu chiến từ thế kỷ 16 Mary Rose.

Để tối ưu hình dáng, cánh trường cung được căng thành hình chữ D. Kiểu thiết kế này đòi hỏi lực kéo cung khoảng 356 – 534 Newton. Nhưng một số cung có lực kéo cần thiết lên tới 823 Newton cũng đã được dùng để tham chiến – tương đương phải kéo 76 cm dây cung.

Không có tài liệu Trung Cổ nào đưa ra chính xác tầm bắn của trường cung. Các bản mô phỏng hiện đại (kể cả mẫu trên tàu Mary Rose) cho thấy, trường cung hiệu quả trong khoảng 250 – 330 m. Yếu tố lực bắn và tầm bắn kết hợp lại giúp mũi tên từ trường cung xuyên thủng giáp mỏng, thậm chí gây vết thương nhẹ cho các kỵ sỹ áo giáp hạng nặng.

(Lính trường cung Anh được trang bị khá nhiều)

Trang bị của lính trường cung

Trái ngược với hình ảnh nghèo nàn của các cung thủ châu Âu buổi đầu Trung Cổ, lính trường cung được trang bị áo giáp, phụ kiện bởi lãnh chúa hay vua của mình. Theo một tài liệu năm 1480, một cung thủ Anh điển hình được bảo vệ bằng "brigandine" – một loại giáp bằng vải hoặc da, được gia cố bằng các miếng thép nhỏ gắn trên vải.

Anh ta cũng đươc cấp một đôi nẹp bảo vệ vệ tay, 1 mũ "sallet" bảo vệ đầu, 1 "standart" để bảo vệ cổ, 1 bộ "jaket" (vốn là một kiểu đồng phục), các miếng bảo vệ khớp và 1 bó tên. Có lẽ, phần lớn các trang bị này được cất giữ trong kho và chỉ được phân phát bởi các chỉ huy cấp cao trong thời chiến.

Không được huấn luyện

Ngạc nhiên thay, không có một chương trình huấn luyện cụ thể nào về chiến thuật hay chuẩn bị chiến tranh cho cung thủ trường cung Anh. Nhưng đây vẫn là binh lực mạnh mẽ, đặc biệt vào nửa cuối thế kỷ 14. Câu trả lời nằm ở cấp độ kỹ năng của họ, thay vì năng lực thể chất.

Hầu hết các kỹ năng được truyền lại qua nhiều thế hệ. Phần lớn các cung thủ không được huấn luyện đặc biệt cho tình huống chiến đấu, thế nên họ luyện tập bằng các trò giải trí và săn bắn hàng ngày.

Thực tế, một số quân vương Anh dựa vào "tính độc quyền" này để giúp quân đội vượt trội so với lực lượng các nước châu Âu cùng thời – thường dùng nỏ. Mọi người được khuyến khích tập luyện bắn cung.

(Trận Agincourt, hình minh họa của thế kỷ 15)

Những chiến thắng áp đảo

Khi Anh dấn chân vào Chiến tranh Trăm Năm, họ đã chứng minh được sự vượt trội về chiến thuật, địa hình và kỷ luật của các cung thủ so với lính vũ trang hạng nặng. Đây là yếu tố vô cùng hiếm thấy trong suốt những thập niên đầu thế kỷ 15.

Nói về quân lực, trong trận Agincourt năm 1415, chỉ khoảng 6000 – 9000 lính Anh (với 5/6 trong số đó là cung thủ) đối đầu với 20.000 – 30.000 quân Pháp (trong đó có khoảng 10.000 hiệp sĩ và kỵ binh hạng nặng).

Về vị trí chiến thuật, quân Anh được chỉ huy bởi Vua Henry V dừng chân ở một cánh đồng lầy lội, bên sườn được bao phủ bởi rừng cây rậm rạp. Phía trước đội cung thủ được bảo vệ bởi các hàng rào gỗ nhọn nhằm nản lòng đội kỵ binh.

Địa hình biến thành trở ngại lớn nhất bới lính hạng nặng Pháp. Trớ trêu thay, sức nặng của áp giáo đồng thời biến thành bất lợi lớn nhất của họ. Hàng loạt binh lính chật vật và ngã dúi dụi trên nền đất sình lầy, sũng nước. Khi họ đến được chỗ quân Anh, cũng hoàn toàn kiệt sức, vũ khí hạng nặng trở nên vô dụng.

Đó là lúc cung thủ trường cung giáng đòn mạnh mẽ vào đoàn quân rệu rã. Người Pháp thất bại cay đắng với khoảng 7.000 – 10.000 lính thiệt mạng, trong đó có khoảng hơn một ngàn đại quý tộc. Số lượng bị bắt làm tù binh còn nhiều hơn thế nữa, trong khi tổn thất của người Anh chỉ là 400 binh lực.

Một thời huy hoàng, nhưng đến giữa thế kỷ 15, lính trường cung Anh không được coi là nguy hiểm như cách đó vài thập kỷ nữa. Trường cung vẫn được dùng nhiều cho đến thế kỷ 16. Sau thế kỷ 17, nó không còn là mối quan tâm mang tính quân sự nghiêm túc nữa.

Tin chọn lọc khác
Đội quân đất nung trong lăng Tần Thủy Hoàng không có một vị thống soái
12.04.2020 2042
Hơn 40 năm sau khi tìm thấy các chiến binh đất nung ở lăng mộ Tần Thủy Hoàng, nhà khảo cổ vẫn chưa xác định được bức tượng thống soái của đội quân này. Vì sao?
Chiếc nhẫn vàng của đại văn hào Ireland 'tái xuất' sau gần 20 năm
11.04.2020 1552
Ngày 4/12 tới đây, chiếc nhẫn vàng mà nhà văn nổi tiếng người Ireland Oscar Wilde từng tặng cho một người bạn thân sẽ được trả lại trường Magdalen thuộc Đại học Oxford, nơi đại văn hào này từng theo học, gần 20 năm sau khi bị đánh cắp.
Victor Lustig, kẻ lừa đảo khét tiếng đã hai lần bán tháp Eiffel
08.04.2020 2516
Những câu chuyện nức tiếng về Victor Lustig khiến bạn phải thốt lên: Làm sao nạn nhân lại cả tin đến thế cơ chứ! Dù nghe hoang đường đến mấy, những phi vụ này đều có thực.
Viên đạn trong ngày Tổng thống Mỹ Kennedy bị ám sát được công khai sau 56 năm
07.04.2020 2208
"Viên đạn thật đang được bảo quản nghiêm ngặt tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia Mỹ, còn các bản sao 3D sẽ mang đến cho người xem cái nhìn chân thực nhất có thể".
Lý do người Trung Quốc xưa luôn để một đồ vật vào miệng người đã khuất
05.04.2020 2299
Người Trung Quốc xưa rất quan trọng về thế giới bên kia sau khi qua đời. Cho dù hoàn cảnh giàu nghèo khác nhau, các nghi thức tang lễ cơ bản vẫn phải diễn ra sao cho trọn vẹn.
Giải mã bàn thờ 1.500 năm tuổi của người Maya cổ
20.03.2020 1962
Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra một bàn thờ bằng đá được chạm khắc gần 1.500 năm tuổi ở thành phố La Corona của văn minh Maya cổ đại, nằm sâu trong những khu rừng rậm phía bắc quốc gia Trung Mỹ Guatemala.
Gobekli Tepe - Quần thể cự thạch khổng lồ từ thời cổ đại
18.03.2020 1891
Khi khám phá ra tổ hợp công trình Gobekli Tepe vào năm 1995, giới nghiên cứu thế giới đã xếp nơi đây trở thành địa điểm huyền bí và khó lí giải bậc nhất thế giới.
Phát hiện hầm mộ được xây bằng gạch bùn từ thời La Mã ở Ai Cập
17.03.2020 1832
Bộ trên cho biết các nhà khảo cổ còn phát hiện 5 pho tượng nữ thần Isis cùng với nhiều đồ dùng bằng đất sét ở gần cửa trước của hầm mộ này. Ngày 5/11, Bộ Cổ vật Ai Cập cho biết một nhóm khảo cổ chung của Ai Cập và Nhật Bản đã khai quật một hầm mộ được tạc trong đá ở tỉnh Giza của nước này.
Tìm thấy hài cốt của vị tướng một chân được Napoleon coi trọng nhất
16.03.2020 1735
Các xét nghiệm ADN xác nhận rằng hài cốt của Charles Gabriel César Gudin - vị tướng được Napoleon coi trọng nhất, đã được tìm thấy dưới một sàn nhảy cũ ở Nga vào đầu năm nay.
Phát hiện bất ngờ về hố bẫy voi ma mút đầu tiên trong lịch sử loài người
15.03.2020 1818
Lần đầu tiên trong lịch sử, các nhà khoa học thế giới đã phát hiện ra một chiếc bẫy voi ma mút có từ thời tiền sử. Các nhà nhân chủng học từ Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico cho biết họ đã phát hiện ra 2 chiếc hố săn có niên đại cách đây hơn 10 nghìn năm.
Khai quật lăng mộ của “đại gia” Trung Quốc
14.03.2020 3172
Khi một cuộc khai quật được bắt đầu, nhóm nghiên cứu không bao giờ biết hiện vật tiếp theo sẽ là gì. Nhiều khi chỉ là những mảnh gốm, đồ tạo tác nhưng có những lần hiếm hoi là một cuộc khai quật để đời.
Phát hiện công trình 5.000 năm tuổi, có kiến trúc giống kim tự tháp
13.04.2020 1969
Các nhà khảo cổ Peru vừa phát hiện 1 công trình kiến trúc tương tự kim tự tháp có niên đại ít nhất 5.000 năm tuổi tại khu Cerro Sechin thuộc tỉnh miền Bắc Casma nước này.
Quân cờ vua có niên đại cổ nhất thế giới
12.04.2020 1953
Một viên đá chạm khắc được phát hiện bởi nhà khảo cổ người Canada có thể là quân cờ vua có niên đại lâu đời nhất từng được tìm thấy.
Trường cung: Vũ khí uy lực bậc nhất của quân Anh thời Trung Cổ
10.04.2020 2002
Bằng những cây cung dài kết hợp với chiến thuật đặc biệt, cung thủ Anh đã ghi dấu ấn đặc biệt trong nhiều trận đánh nổi tiếng thời Trung Cổ.
Khai quật mộ cổ Ai Cập 2.500 năm tuổi, bất ngờ phát hiện bên trong chứa hàng chục xác ướp mèo
10.04.2020 1855
Các nhà khoa học tìm thấy rất nhiều xác ướp động vật cùng nhiều di vật có giá trị khác trong một lăng mộ Ai Cập cổ có niên đại hàng ngàn năm.
Trích xuất được bộ gen người hoàn chỉnh từ cục "kẹo cao su" 5.700 tuổi
09.04.2020 1838
Cuộc nghiên cuộc được Tổ chức Villum và chương trình nghiên cứu Horizon 2000 của Châu Âu ủng hộ thông qua quỹ tài trợ Marie Curie Action.
Người khổng lồ của triều Thanh và cuộc sống đáng ngưỡng mộ
07.04.2020 1858
Cuối triều nhà Thanh hơn 100 năm trước từng xuất hiện một người khổng lồ mang tên Chiêm Thế Sai, ông được cho là người khổng lồ cao nhất thế giới.
Top 5 di tích cổ đại bí ẩn còn sót lại trên thế giới
06.04.2020 2171
Quần thể Kim Tự Tháp Giza cùng với tượng Nhân Sư Sphinx chính là công trình gắn liền với nền văn minh Ai Cập cổ đại. Tổng thể di tích bao gồm 3 Kim Tự Tháp, trong đó Kim Tự Tháp lớn nhất có chiều cao lên tới 145,75 m.
Bãi đá cổ Tiya khiến giới khoa học ‘đau đầu’
05.04.2020 1819
Bãi đá cổ huyền bí với tảng đá khổng lồ có khắc biểu tượng thanh kiếm khiến các nhà nghiên cứu quốc tế "đau đầu" trong nhiều thập niên qua.
Sự thật bất ngờ về hài cốt quái vật "bạo chúa Nano" mới
04.04.2020 1923
Bí ẩn gây tranh cãi suốt 50 năm về một quái vật thời tiền sử được đặt tên Nanotyrannus, một cách ghép chữ từ tên khủng long bạo chúa Tyrannosaurus, đã được giải mã.
Sừng khủng long 33.500 năm tuổi được phát hiện tại Mỹ
02.04.2020 1847
Mẫu hóa thạch được tìm thấy vào tháng 5/2012 đã thách thức quan điểm cho rằng tất cả khủng long đều đã tuyệt chủng cách đây khoảng 65 triệu năm.
Phân tích xác ướp nghìn năm phát hiện 2 điều hiếm gặp ở người
02.04.2020 1879
Bí ẩn về vụ án xác ướp người phụ nữ cổ đại ở Ai Cập này mất 2.600 năm mới tìm ra đáp án. Phải mất 2.600 năm để phá vụ án, nhưng các nhà Ai Cập học cuối cùng đã xác định được làm thế nào một người phụ nữ tóc xoăn, ưu tú từ Thebes cổ đại đã gặp kết cục như vậy. 
5 câu chuyện ly kỳ về những kho báu vĩ đại nhất thế giới nhưng chưa được tìm thấy
01.04.2020 2710
Không có gì ly kỳ hơn chuyện về những kho báu bị mất tích, rất nhiều câu chuyện xoay quanh chúng khiến người đời tò mò. 
Leedsichthys: "Máy hút bụi" của biển cả Kỷ Jura từng bị hiểu nhầm là khủng long
31.03.2020 1612
Leedsichthys là một loài cá khổng lồ của họ Pachycormidae, một nhóm cá xương Đại Trung Sinh đã sinh sống ở các đại dương giữa kỷ Jura. Leedsichthys (Leeds) là một loài cá khổng lồ được phát hiện lần đầu tiên ở Anh vào thế kỷ 19 bởi một nhà quý tộc tên là Alfred Nicholson Leeds. 
Tin xem nhiều
Tin mới nhất