Quân cờ vua có niên đại cổ nhất thế giới

Trong báo cáo được công bố vào ngày 21/11 vừa qua, giáo sư John Oleson của Đại học Victoria (Canada) tuyên bố mảnh sa thạch được tìm thấy ở Humayma, miền nam Jordan có thể là một quân cờ vua có niên đại cổ nhất thế giới.

(Quân cờ vua có niên kỷ 1300 năm tuổi)

Viên đá khoảng 1300 năm tuổi này có hình dạng hình chữ nhật, với hai mũi nhọn nhô lên ở trên đỉnh giống như cặp sừng, được chạm khắc các đường vân trên bề mặt và có thiết kế cho việc đứng vững trên mặt phẳng.

Theo giáo sư Oleson, vật thể này có hình dạng rất giống như các quân cờ trong phiên bản cờ vua của người Hồi giáo. Nhận định về hình dáng viên đá 1300 tuổi, Oleson cho biết, đây có thể là một quân xe (rock) trên bàn cờ.

Hình dạng "hai mũi nhọn" của quân xe được tìm thấy ở Humayma có thể tượng trưng cho những cỗ xe ngựa (thường có hai con kéo) trong thế giới Hồi giáo cổ đại.

(Quân cờ vua (bên phải) được khai quật ở khu khảo cổ Humayma)

So sánh với những tác phẩm chạm khắc khác được tìm thấy trong cùng khu vực, giáo sư Oleson nhận thấy viên đá hình quân cờ có kích thước nhỏ hơn rất nhiều so với những đồ vật cúng bái và sử dụng hàng ngày. Bên cạnh đó, nó còn mang kích cỡ rất giống như các quân cờ vua ngày nay.

Nhiều tài liệu cổ trong văn bản Hồi giáo đã chứng minh nguồn gốc xa xưa của môn cờ vua. Vào thứ kỷ thứ 7 sau Công nguyên, môn cờ này rất phổ biến tại phía Nam Jordan. Nhiều khả năng đã có những bàn cờ vua bằng đá được chế tạo bởi những nghệ nhân sống tại Humayma cách đây hơn 1000 năm.

Cờ vua có từ khoảng 1500 năm trước và được cho là bắt nguồn từ Ấn Độ. Tuy nhiên những quân cờ lâu đời nhất thế giới lại không được tìm thấy tại Ấn Độ. Qua nhiều thế kỷ biến động, những quân cờ cổ xưa hầu hết đã bị phá hủy và thất lạc. Do đó, việc tìm thấy quân cờ bằng đá có niên đại 1300 năm tuổi có thể được xem như một phát hiện đầy thú vị.

Giáo sư Oleson đưa ra giả thuyết về sự lan truyền của cờ vua bắt đầu từ phía Tây Ấn Độ, trải dọc theo các tuyến đường thương mại thuộc đế chế La Mã trước khi du nhập vào Jordan.

Cờ vua được xem là một môn thể thao trí tuệ, vốn được cho là đã góp phần giúp người dân thuộc các tôn giáo và tầng lớp khác nhau xích lại gần nhau hơn vào thời điểm cách đây hàng nghìn năm. Các ghi chép lịch sử cho thấy, đã có những trận đấu cờ được tổ chức giữa người Hồi giáo và Kitô giáo, cũng như giữa người giàu và người nghèo.