Hồ nước đánh dấu chương mới trong lịch sử Trái Đất

Hồ Crawford nằm ở Ontario, Canada là điểm vàng đánh dấu thế Anthropocene. Ảnh: Bonnie Jo Mount/The Washington Post

Một nhóm nhà khoa học quốc tế hôm 11/7 thông báo bằng chứng rõ nhất về tác động của nhân loại tới Trái Đất nằm ở hồ Crawford tại Milton, Ontario. Trầm tích nhiều lớp dưới hồ chứa thông tin nghìn năm về lịch sử môi trường, dẫn tới sự bùng nổ tác động nhân tạo vào khoảng giữa thế kỷ 20. Đó là khi những hoạt động của con người từ thử nghiệm vũ khí hạt nhân và đốt nhiên liệu hóa thạch tới chặt phá rừng và thương mại toàn cầu bắt đầu để lại dấu ấn không thể xóa nhòa trong lịch sử địa chất của Trái Đất.

Thông báo trên đánh dấu một bước quan trọng trong nỗ lực nhiều năm nhằm xác định liệu con người có biến đổi hành tinh đủ để tạo ra một thế mới trong thời gian địa chất hay không. 

Hồ Crawford Lake phản ánh mọi thành phần khác nhau của hệ thống Trái Đất và cách chúng tương tác với nhau khác hẳn quá khứ, theo Francine McCarthy, giáo sư khoa học Trái Đất ở Đại học Brock tại Ontario, trưởng nhóm nghiên cứu về hồ nước. Họ cảm thấy đây là nơi tốt nhất để minh chứng vấn đề này. 

Hồ Crawford Lake được lựa chọn từ 12 ứng cử viên điểm vàng trên toàn cầu, bao gồm băng ở Nam Cực, hai rạn san hô hẻo lánh, đầm lầy than bùn trên đỉnh núi và vịnh biển ô nhiễm ở California. Mỗi bằng chứng về ô nhiễm do con người gây ra tăng vọt vào khoảng năm 1950, đặc biệt là chất phóng xạ plutonium gia tăng đột ngột từ hoạt động thử nghiệm vũ khí hạt nhân, sẽ đóng vai trò như mốc đánh dấu cơ bản cho thế Anthropocene.

(Anthropocene là thuật ngữ được một số nhà khoa học sử dụng để miêu tả giai đoạn gần đây nhất trong lịch sử Trái Đất. Nó không có điểm khởi đầu chính xác, nhưng có thể coi là bắt đầu vào khoảng cuối thế kỷ 18, khi những hoạt động của loài người mới bắt đầu có ảnh hưởng toàn cầu đến khí hậu và hệ sinh thái của Trái Đất. Theo Wikipedia).

Tuy nhiên, không phải mọi nhà khoa học đều tin tưởng thế Anthropocene thuộc thang thời gian địa chất học. Mọi thế khác được đặt tên hàng thiên niên kỷ sau khi chúng diễn ra. Chúng được định nghĩa không phải qua dữ liệu công cụ và mô tả từ nhân chứng, mà qua thông tin về thay đổi môi trường lưu giữ trong đá, vòng cây, trầm tích và băng. Một vách đá ở Tunisia chứa bằng chứng về vụ va chạm thiên thạch cổ đại báo hiệu kết thúc thời kỳ khủng long. Sự bắt đầu thế Holocene (thế Toàn tân) bắt đầu cách đây 11.700 năm, được đánh dấu bởi phân tử hydro mắc kẹt trong băng ở Greenland cổ đại.

Mặt khác, thuật ngữ "Anthropocene" hàm ý tất cả mọi người đều chịu trách nhiệm ngang nhau cho sự thay đổi của hành tinh, trong khi nghiên cứu chỉ ra các quốc gia giàu nhất chiếm phần lớn lượng khí thải carbon và gây ra nhiều tác hại cho môi trường khác.

An Khang - Báo Vnexpress. (Theo Washington Post)