Nguyễn Khoa Đăng: Vị quan trừ bạo an dân được ví như Bao Chửng thời nhà Nguyễn

Nguyễn Khoa Đăng: Vị quan trừ bạo an dân được ví như Bao Chửng thời nhà Nguyễn
14.01.2020 2632

Nguyễn Khoa Đăng (1690-1725) là một công thần thời chúa Nguyễn Phúc Chu trong lịch sử Việt Nam. Ông sinh ra tại huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên (nay là Thừa Thiên-Huế). Mười tám tuổi, ông ra làm quan, lần lượt trải đến chức Nội Tán kiêm Án Sát Sứ, Tổng Tri Quân Quốc Trọng Sự, tước Diên Tường hầu.

(Tranh vẽ minh họa Nội tán Nguyễn Khoa Đăng)

Nguyễn Khoa Đăng lập công ở Truông Nhà Hồ, Phá Tam Giang

Truông Nhà Hồ là một địa danh ở giữa xã Vĩnh Chấp (Quảng Trị) và xã Sen Thủy (tỉnh Quảng Bình), “Truông” nghĩa là vùng đất hoang nhiều cây cỏ. Khu vực này rất rộng lớn và thời đó vốn là sào huyệt một băng cướp lớn và rất nguy hiểm, khiến dân chúng quanh vùng chẳng được yên thân.

Vì đây là tuyến là đường giao thông chính nên các chuyến hàng của Triều đình và địa phương thường xuyên qua lại. Nhiều chuyến hàng bị cướp tấn công mà quan lại địa phương không thể dẹp được, cũng không tìm được hang ổ của chúng.

Chúa Nguyễn Phúc Chu đã sai Nguyễn Khoa Đăng đi kinh lược để dẹp yên bọn cướp này. Nguyễn Khoa Đăng bèn cho xe chở lúa đi ngang qua Truông, dưới đáy xe có khoét lỗ để lúa rải xuống đường làm dấu. Bọn cướp không tha, liền xông ra cướp lấy chở về cất ở sào huyệt. Nhờ kế ấy mà Nguyễn Khoa Đăng có thể cho quân vây bắt, từ đó vùng Truông Nhà Hồ mới được yên.

Phá Tam Giang là một địa phận ở Thừa Thiên Huế, là một trong những tuyến đường thủy chính đến kinh thành Huế. Đây là giao điểm của các con sông, cửa ra biển lại hẹp nên có nhiều chỗ nước xoáy, mỗi khi có gió lớn sóng to thì dễ bị lật thuyền dân, người dân lo lắng không dám đi lại.

(Phá Tam Giang ngày nay. Ảnh từ wikipedia.org)

Nguyễn Khoa Đăng đã cho người đào bờ ruộng mở rộng sông đi đến nơi thấp. Thế nước sâu được giảm xuống. Từ đó thuyền của người dân qua lại không còn lo bị đắm nữa. Dân gian còn truyền nhiều chuyện Nguyễn Khoa Đăng xử án giúp dân, nhiều vụ án dù quan địa phương cũng chịu nhưng ông lại phá án một cách thần kỳ, vì thế mà họ gọi ông là Bao Công.

Giữ yên kỷ cương phép nước

Nguyễn Khoa Đăng làm chức quan Nội tán lập được công lao, được chúa Nguyễn tin tưởng, giao cho ông kiêm thêm chức Án Sát Sứ. Một hôm ông tra sổ sách thì thấy số bạc có trong kho công không khớp với số bạc ghi trong sổ sách, chênh lệch khá nhiều.

(Nguyễn Khoa Đăng nổi danh với tài phá án và nghiêm với kỷ cương)

Ông gọi quan coi kho đến hỏi, vị quan này nói rằng số chênh là do các bậc Hoàng thân quốc thích mượn không trả. Nguyễn Khoa Đăng liền mang sổ kho bạc và sổ nợ vào phủ Chúa cho Chúa xem rồi nói rằng:

“Hoàng thân quốc thích quen tiêu dùng xa xỉ rồi. Nợ nhà nước thì phải đòi. Các ông hoàng, bà chúa có trả thì mới tiết kiệm, bớt hoang phí được. Phép tắc phải thi hành từ người hoàng tộc, người nào càng thân thiết với Chúa càng phải đòi trước. Xin Chúa ban lệnh cho”.

Chúa đồng ý cho thi hành. Nguyễn Khoa Đăng hiểu rằng để đòi được nợ thì phải làm từ cao xuống thấp, nên bắt đầu từ người thân thích quyền cao nhất. Nguyễn Khoa Đăng bèn cho người đợi lúc kiệu của Trưởng công nữ ra khỏi phủ thì chặn lại đòi nợ.

Vụ việc làm Trưởng công nữ giận quá khóc lóc với Chúa kể tội quan Nội tán. Chúa nói rằng phép nước thì phải thi hành từ những người thân thích nhất thì mới có hiệu quả, mới làm gương cho kẻ dưới, quan Nội tán làm thế là đúng rồi trách thế nào được. Rồi dùng tiền của riêng mình đưa cho chị để trả nợ công.

Quả nhiên các Hoàng thân quốc thích biết chuyện Trưởng công nữ bị chặn kiệu và phải trả nợ, Chúa thì bênh quan Nội tán, vì thế mà đều đưa tiền ra trả đầy đủ không còn ai nợ nữa.

Xưa kia các quan đều e dè mà không dám động chạm đến người nhà của Chúa, chỉ có Nguyễn Khoa Đăng là dám làm điều này. Việc ấy cho thấy ông không chỉ tài năng đức độ mà còn không sợ cường quyền. Sử nhà Nguyễn ghi chép rằng Nguyễn Khoa Đăng tính tình nghiêm khắc, ngay thẳng, không nể kẻ quyền thế.

Tin chọn lọc khác
"Lưỡng Quốc Trạng Nguyên" Mạc Đĩnh Chi
29.01.2021 4064
Nổi tiếng tài cao học rộng đến mức Hoàng đế nhà Nguyên khen ngợi là Lưỡng quốc Trạng Nguyên, Mạc Đĩnh Chi còn được lưu lại trong sử sách nhiều câu chuyện về văn tài của ông.
Những điều chưa kể về vị Hoàng đế nhà Nguyên – Hốt Tất Liệt
19.11.2020 3765
Mặc dù cuộc đời Hốt Tất Liệt đã bị cuốn vào vòng xoáy của nghiệp binh đao cùng những sóng gió triền miên của cuộc chiến tranh giành quyền lực khốc liệt nhưng có một điều không thể phủ nhận: Hốt Tất Liệt là một vị hoàng đế kiệt xuất, lập ra triều Nguyên ở Trung Quốc.
Nữ hoàng duy nhất ở Việt Nam và cuộc đời bi kịch
07.11.2020 3765
Là nữ hoàng đầu tiên và cũng là duy nhất trong lịch sử vương triều phong kiến Việt Nam, song Lý Chiêu Hoàng (Chiêu Thánh) ở ngôi báu chỉ hơn một năm nên sách sử khi viết về bà chỉ đề cập đến với những dòng sơ lược khiến hậu thế ít biết về cuộc đời lắm nỗi truân chuyên của bà.
Người thành lập ra ngân hàng đầu tiên của Việt Nam
07.04.2020 3845
“Việt Nam Ngân hàng” hay “Công ty tín dụng An Nam” là tổ chức tín dụng đầu tiên do người Việt thành lập và điều hành từ những năm 1926. Chủ tịch đầu tiên của ngân hàng là ông Trần Trinh Trạch, ông chính là cha ruột của công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy.
Chuyện ít biết về ba anh em họ Đinh đã giúp Lê Lợi từ khi khởi nghĩa tới ca khúc khải hoàn
05.04.2020 2338
Đinh Lễ, Đinh Bồ và Đinh Liệt ba anh em có công giúp đỡ Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427) từ khi dựng cờ khởi nghĩa tới ngày toàn thắng.
Giai thoại kỳ thú về niên hiệu Cảnh Hưng của vua Hậu Lê
04.04.2020 2299
Vị vua thứ 26 của nhà Hậu Lê có rất nhiều giai thoại và câu chuyện ly kỳ, lạ lùng. Ngay cả đến niên hiệu của ông cũng gắn với một câu chuyện "nhìn chữ đoán mệnh".
Hơn 200 năm trước, triều Nguyễn kiểm soát các dịch bệnh như thế nào?
03.04.2020 2254
Cách nay hàng trăm năm, khi khoa học kỹ thuật còn chưa phát triển mạnh mẽ như vậy giờ, người xưa đã chống lại những đợt dịch bệnh càn quét bằng cách nào?
Người phụ nữ nhường khiên, lấy thân che chắn cho Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải
27.03.2020 2057
Phía sau thành công của người anh hùng luôn có hình bóng người phụ nữ. Nhắc tới binh nghiệp lẫy lừng của Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải, cũng nên nhắc đến vợ hiền của ông.
Hai người thầy vĩ đại khiến Alexander Đại đế mang ơn cả đời
11.04.2020 2552
Trong thời đại của mình, Alexander Đại đế nổi tiếng là một chiến lược gia vĩ đại, một bậc thầy quân sự dụng binh đỉnh cao. Ngay từ năm 16 tuổi, ông đã tham gia trận đánh và giành chiến thắng đầu tiên trong cuộc đời.
Hai chị em dòng dõi Vua Hùng, làm nên cuộc lật đổ nổi tiếng trong sử Việt
10.04.2020 2241
Được ghi nhận trước nhất trong những hào kiệt nổi dậy chống nền đô hộ phương Bắc, chị em Hai Bà Trưng đã làm nên một cuộc lật đổ chấn động chính quyền đô hộ Trung Hoa ở đất Việt dạo ấy, và nhân dân ta thì mãi nhắc nhớ với lòng tự hào.
Vị vua kiệt xuất làm rực sáng nước Việt - Lê Thánh Tông
09.04.2020 2664
Vua Lê Thánh Tông được các sử gia từ xưa đến nay ghi nhận là vị hoàng đế kiệt xuất, đã lập nên một trong những giai đoạn rực rỡ nhất trong lịch sử Việt Nam thời phong kiến.
Võ Văn Dũng - Chiến tướng hàng đầu của vua Quang Trung, đứng đầu Tây Sơn thất hổ tướng
07.04.2020 2711
Võ Văn Dũng là danh tướng của nhà Tây Sơn, đứng đầu trong Tây Sơn thất hổ tướng. Ông sinh tại thôn Phú Phong, huyện Tuy Viễn, phủ Quy Nhơn vào năm Canh Ngọ 1750 trong một gia đình khá giả.
Hai đại danh y nước Việt được xưng là bậc tổ của nghề y
06.04.2020 2316
Với tài năng chữa bệnh cứu người, viết sách dạy về nghề thuốc, cùng tấm gương sáng về y đạo để lại cho hậu thế, hai vị danh y Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông xứng đáng được tôn vinh là bậc tổ của nghề y nước ta.
Ngô Quyền - vị tổ trung hưng của nước Việt, vua đứng đầu các vua
05.04.2020 2947
Với võ công trên sông Bạch Đằng lần thứ nhất đánh tan quân xâm lược Nam Hán, giết chết hoàng tử của giặc là Hoằng Tháo, xưng vương khởi đầu nền tự chủ của nước Việt, Ngô Tiên Chủ xứng đáng được đời sau ca tụng là "vua đứng đầu các vua".
Lệ Hải Bà Vương - người khiến giặc Ngô cảm thán
04.04.2020 2835
Đến hôm nay, sau 1772 năm, những lời nói đanh thép của Bà Triệu hay hình ảnh bà oai vệ mặc giáp vàng vung kiếm trên đầu voi xông pha dẹp giặc vẫn còn lưu giữ mãi trong lòng mỗi người dân đất Việt.
'Hùm thiêng' nước Việt Đề Thám khiến giặc ngoại xâm khiếp sợ
03.04.2020 2352
"Mỗi khi quân giặc xông tới, cụ cùng nghĩa quân thường thủ hiểm một chỗ, bình tĩnh đợi giặc lao vào vừa tầm súng mới bắn. Mà bắn là ít khi chệch"
Cặp phu thê đại tướng tài giỏi, tài trí hơn người nhà Tây Sơn
02.04.2020 2132
Nếu như Võ Văn Dũng là võ tướng số 1 dưới trướng Quang Trung thì Trần Quang Diệu và Bùi Thị Xuân lại nổi danh với tài trí hơn người và tấm lòng trung thành son sắt.
Vị vua sáng chói của nước Việt - Lý Thái Tổ
01.04.2020 2434
Lý Thái Tổ dấy lên, trời mở điềm lành hiện ra ở vết cây sét đánh. Có đức tất có ngôi, bởi lòng người theo về - Đại Việt sử ký toàn thư chép.
Đội Cấn - người khởi binh Thái Nguyên và ước mơ Đại Hùng Đế Quốc
11.03.2020 2875
Trong tình cảnh đất nước bị đô hộ bởi người Pháp, các cuộc khởi nghĩa liên tiếp nổ ra nhưng đều thất bại, thì cuộc binh biến của binh lính người Việt ở Thái Nguyên gắn liền với tên tuổi Đội Cấn trở thành một sự cổ vũ rất lớn cho những người yêu nước lúc đó.
Đinh Liệt vị công thần trong việc khai quốc cho đời nhà Lê
24.02.2020 3200
Đinh Liệt là vị danh tướng khai quốc thời Lê sơ, từng tham gia hội thề Lũng Nhai, làm quan trụ cột qua bốn đời vua, góp công lớn giúp Giang Sơn thịnh trị dưới thời vua Lê Thánh Tông. Thế hệ con cháu 7 đời của ông đều có người làm võ tướng quan trọng của triều đình.
Lý Thái Tông vị minh quân tài năng có tướng lạ
14.02.2020 3870
Vua Lý Thái Tông có tên là Lý Phật Mã, sinh ra ở chùa Duyên Ninh thuộc cố đô Hoa Lư. Là con trai trưởng của vua Lý Thái Tổ và bà Lê Thị Phất Ngân. Lúc mới sinh Lý Phật Mã đã có tướng lạ, sau gáy có 7 nốt ruồi chụm lại như chòm sao thất tinh bắc đẩu.
Phạm Ngũ Lão - vị tướng hiếm có của Hưng Đạo Vương thời nhà Trần
14.02.2020 4415
Những thứ lấy được trong khi đánh giặc đều sung vào kho tàng trong quân, coi tiền của như không. Phạm Ngũ Lão thực là bậc danh tướng lúc bấy giờ. Là danh tướng nhà Trần, Phạm Ngũ Lão với cơ duyên "giữa đường đan sọt giáo đâm không biết" đã gặp gỡ Quốc công Hưng Đạo Vương, để rồi trổ hết tài hãn mã mà phụng sự đất nước đánh Nguyên, dẹp yên nhiễu loạn của Ai Lao, Chiêm Thành.
Tiến sĩ đầu tiên của vùng đất Nam bộ - Phan Thanh Giản
07.02.2020 2913
Là tiến sĩ đầu tiên của vùng đất Nam bộ, Phan Thanh Giản đã đưa ra những đề xuất thay đổi, học hỏi phương Tây để đất nước vững mạnh hơn, có thể đứng vững trước người Pháp, tiếc rằng Vua không nghe theo. Trong tình thế vũ khí thô sơ không thể chống giặc, lại bị giặc lừa, ông đành giao 3 tỉnh miền Tây cho Pháp với điều kiện đảm bảo mạng sống cho toàn bộ binh lính và dân chúng, còn bản thân mình thì tự tử để giữ tròn khí tiết.
Nguyễn Khoa Đăng: Vị quan trừ bạo an dân được ví như Bao Chửng thời nhà Nguyễn
14.01.2020 2633
Nguyễn Khoa Đăng thời nhà Nguyễn lập được nhiều công lao lớn. Người dân xem ông như Bao Công bởi ông đã giúp dân trấn áp đạo tặc, lại không sợ cường quyền, đòi tiền công từ cả người nhà của Chúa, yêu cầu các Hoàng thân quốc thích phải theo phép nước bắt đầu từ người cao nhất, khiến ai cũng nể sợ, giúp triều đình giữ được kỷ cương.
Tin xem nhiều
Tin mới nhất